Suboi gần đây hâm nóng tên tuổi nhờ vị trí huấn luyện viên chương trình Rap Việt. Trước đó, thập niên 2010, cô tạo nhiều dấu ấn với người yêu nhạc trong, ngoài nước, được các tờ báo Mỹ như The Wall Street Journal, The Guardian mệnh danh là nghệ sĩ tiên phong của nền Hip Hop Việt. Để có được vị trí hiện tại, Suboi trải qua nhiều khó khăn, thời gian dài tự mò mẫm với đam mê.
Sinh năm 1990, nữ rapper phát hiện mình đam mê rap khi mới 14 tuổi. Cô nhớ thời ấy, ở Việt Nam không có hình tượng nào để theo đuổi, học hỏi. Suboi lên ᴍạɴɢ học tiếng Anh và hát theo Eminem, Will Smith. Cô chép những câu hát của Eminem, rồi mang ra quán internet ᴅịᴄʜ lại, học thuộc.
Năm 17 tuổi, gia đình Suboi gặp biến cố, bị nợ nần, bố mất việc, cô đi làm thêm nhiều công việc để đỡ đần mẹ. Rapper chứng kiến người bạn thân nhất qua đời. Cùng lúc ấy, cô quen bạn trai ở nước ngoài qua ᴍạɴɢ. Khi người này về Việt Nam hẹn hò, cô bị anh ta đánh đập vì ghen tuông. Để quên đi nỗi đau, cô vùi mình vào âm nhạc.
Suboi tên thật là Hàng Lâm Trang Anh. Nghệ danh Suboi của cô ghép từ tên thân mật ở nhà – “Su” – và từ “boi” được biến thể từ “boy” (con trai), ám chỉ cô có tính cách mạnh mẽ, hành xử như con trai. Ảnh: Vie Channel.
Năm 2009, Suboi được nhạc sĩ Dương Khắc Linh phát hiện tài năng, giới thiệu vào công ty của nhạc sĩ Đức Trí. Cô nói đó là chuyện hy hữu bởi lúc ấy, nhạc rap chỉ được chia sẻ trên vài diễn đàn, hiếm rapper nào có thể được nhận vào một công ty giải trí chuyên nghiệp. Từ một giọng ca của giới underground, cô được đông đảo khán giả biết đến sau hai ca khúc Xin hãy thứ tha và Girl’s night, hợp tác cùng Hồ Ngọc Hà. Lúc ấy, lối rap hòa quyện giữa sự nữ tính và chất ngang tàng của cô thu hút giới trẻ.
Trải qua biến cố, âm nhạc của Suboi gai góc, ẩn chứa nỗi buồn, sự chua chát của tuổi trẻ. Ca khúc Người ta hiểu chất chứa suy ngẫm về thói ganh đua ở đời: “Mẹ cho tôi đôi mắt nâu. Đời cho tôi đôi mắt sầu… Cười vào sự nguyền rủa, cười sự phân bua. Cười vào sự trả đũa, cười lòng người ăn thua. Cười vào sự ganh đua. Cười luôn cả những lời nói thân mật nhưng chanh chua. Haha, tôi xin thua”.
Suboi tên thật là Hàng Lâm Trang Anh. Nghệ danh Suboi của cô ghép từ tên thân mật ở nhà – “Su” – và từ “boi” được biến thể từ “boy” (con trai), ám chỉ cô có tính cách mạnh mẽ, hành xử như con trai. Ảnh: Vie Channel.
Lời thỉnh cầu nói về nỗi bất an khi niềm tin giữa người và người trong cuộc sống phai nhạt: “Cho tôi một giây để mà thở. Nghi ngờ lúc bỡ ngỡ, tan mộng khi chờ. Đợi ai mang giấc mơ về để thoát khỏi sự tái tê. Khi giây phút này người mải mê (uh) so đo vị thế”. Nữ rapper từng lý giải: “Chúng ta sống trong một xã hội có tâm lý phán xét, làm gì cũng phải nghĩ xem người khác có nhìn vào hay không. Đó là một rào cản cho sự phát triển”. Cô dùng âm nhạc để đánh gục định kiến.
Trong ca khúc Đời, cô kể lại chuyện nhà mất, bố gặp tai nạn: “Và trong một đêm đời buồn thêm. Con không tin vào tai cú điện thoại mẹ biểu về ngay. ᴛᴀɪ ɴạɴ ba đo đường, thân ba trên giường mặt sưng nhận không ra. Mẹ nói mất gì phải không ba”. Tuy nhiên, khi phát hành ca khúc năm 2016, cô nói bản thân chiêm nghiệm được nhiều điều, không còn oán trách quá khứ, cuộc đời mà thản nhiên đón nhận mọi thứ. Cuối bài hát, cô kết luận: “Đời! Vô thường hư không. Làm ơn sống tốt cái tấm lòng. Đời! Vô thường hư không”.
Bài “Đời” của Suboi ra mắt năm 2016. Video: Youtube Suboi.
Hơn một thập kỷ hoạt động nghệ thuật, Suboi nỗ lực đưa Hip Hop Việt ra thế giới. Trên ghế nóng chương trình Rap Việt, cô nói với thí sinh Ricky Star không nên bó hẹp tư tưởng, cho rằng rap Việt chỉ quanh quẩn ở những đề tài mang tính dân tộc như đồng lúa, người nông dân. “Chúng ta là những rapper người Việt, mang tiếng nói của mình đến bạn bè quốc tế”, Suboi nói.
Năm 2015, cô từng chia sẻ trên tờ The Guardian: “Ở Việt Nam, nhạc Pop Hàn Quốc thống trị còn rap vẫn là dòng nhạc ngầm và chưa được biết đến rộng rãi. Nhưng người Việt chúng tôi có nhiều điều để nói hơn, với thế giới”. Trong cuộc gặp với cựu Tổng thống Mỹ Obama năm 2016, cô đặt cho vị nguyên thủ câu hỏi: “Ông có thể chia sẻ về tầm quan trọng của việc quảng bá văn hóa nghệ thuật đối với một quốc gia?”.
Thời điểm ấy, sau khi tham gia một số buổi biểu diễn ở Mỹ, nhờ khả năng rap tiếng Anh và phong cách trình diễn lôi cuốn, Suboi được tờ The Wall Street Journal khen ngợi: “Suboi giới thiệu với khán giả Mỹ phong cách rap mang bản sắc Việt Nam. Dù bằng tiếng Việt, tiếng Anh hay trộn lẫn cả hai thứ tiếng, những phần diễn của cô đều mạnh mẽ và cuốn hút. Suboi giống như Queen Latifah hay Lauryn Hill của Việt Nam”. Queen Latifah là nữ nghệ sĩ tiên phong của nền âm nhạc Hip Hop ở Mỹ. Lauryn Hill là ca sĩ thành danh từ nhỏ, từng giành Grammy năm 1996 với album The Score. Năm 2017, tạp chí Forbes xếp cô là một trong 30 gương mặt dưới 30 tuổi tiêu biểu ở châu Á.
Suboi đọc rap trong single “Too Pround” của diva Nhật Bản – Utada Hikaru, ra mắt tháng 11/2018. Video: Youtube Utada Hikaru.
Không chỉ quảng bá văn hóa Việt bằng âm nhạc, cô dùng sức ảnh hưởng, tiếng nói của mình để giới thiệu đất nước, con người Việt Nam. Năm 2015, Suboi xuất hiện trong phóng sự của CNN, giới thiệu ẩm thực, những đặc trưng tiêu biểu của Sài Gòn. Cô trở thành người mẫu của một số hãng thời trang như Kenzo, H&M, được vinh danh trên tạp chí Vogue của Nhật.
“Tôi cạnh tranh với chính mình trong âm nhạc, tôi du hành xa gần bằng thể lực và cả trí óc. Phải chắc chắn rằng hôm nay mình làm tốt hơn ngày hôm qua, hôm kia, là một phiên bản mới tốt hơn bản cũ. Bằng cách này mới có chuyện hình ảnh một thanh niên Việt Nam xuất hiện trên quảng trường Thời đại ở New York và được làm việc với ông Jean-Paul Goude, hoặc gặp gỡ cựu Tổng thống Mỹ Obama”, Suboi nói về những gì cô đã làm được.
Hà Thu
